เทคนิคช่วยบรรเทาอาการ 'เมารถ'

เทศกาลปีใหม่นี้เชื่อว่า หลาย ๆ คนคงมีเป้าหมายคล้ายกัน นั่นคือ การเดินทางท่องเที่ยว หรือกลับภูมิลำเนา โดยจุดหมายปลายทางนั้น บางคนอาจอยู่ใกล้ หรือบางคนอยู่แสนไกล ต้องอาศัยยวดยานพาหนะ ไม่ว่าจะเป็นรถ เรือ เครื่องบิน จนบางครั้งทำให้เกิดอาการเหน็ดเหนื่อย เมื่อยล้า วิงเวียนศีรษะ วันนี้มีเคล็ดลับ เทคนิคการป้องกัน และแก้ไขอาการวิงเวียน เมารถ เมาเรือ มาแนะนำกัน

อาการเมารถเกิดจาก ขณะเคลื่อนไหวสมองเกิดความสับสน ประสาทหลอน (Hallucination) เนื่องจาก ข้อมูลที่รายงานเข้ามาจากหู และตาไม่สอดคล้องกับข้อมูลจากอวัยวะคุมการทรงตัวของร่างกาย (Balancing organ) ที่อยู่ในหูชั้นใน ถ้าหยุดการเคลื่อนไหว อาการเมาก็จะค่อย ๆ หายไป

เทคนิคในการช่วยบรรเทาอาการเมายานพาหนะ คือ เริ่มจากการป้องกันก่อนเดินทาง อย่ารับประทานอาหารให้อิ่มจนเต็มท้อง เพราะถ้ามีของเต็มกระเพาะ จะมีแนวโน้มที่จะอาเจียนออกมาง่าย ๆ โดยเฉพาะของมัน หรือเลี่ยน เพราะย่อยยาก ค้างอยู่ในกระเพาะนาน จะทำให้อาเจียนได้ และควรขับถ่ายให้เรียบร้อย เพราะการอั้นอุจจาระขณะเดินทาง จะทำให้ลำไส้ทำงานผิดปกติ

การนั่งรถ ควรเลือกนั่งรถแถวหน้า ๆ หันหน้าไปทางหน้ารถ เพราะ การนั่งหน้ารถ และมองไปข้างหน้าจะทำให้ตา และหูของเรารับรู้การเคลื่อนไหวของรถไปพร้อม ๆ กับอวัยวะควบคุมการทรงตัวที่หูชั้นใน จึงมีโอกาสเมาน้อยกว่า และอย่าอ่านหนังสือ หรือตั้งใจมองอะไรที่เป็นของเล็ก ๆ เขย่า ๆ หรือเคลื่อนไหวบนรถ เพราะ การเคลื่อนไหวของตัวเรากับวัสดุในรถ จะไม่ไปด้วยกัน ทำให้สมองสับสนถึงตำแหน่งที่แท้จริงของตัวเอง

นอกจากนี้ การมองไปไกล ๆ จับเส้นขอบฟ้าไว้เป็นครั้งคราว เพื่อให้สมองมั่นใจว่าอะไรอยู่บน อะไรอยู่ล่าง อะไรอยู่ซ้าย อะไรอยู่ขวา ขณะที่รถ หรือยานพาหนะเคลื่อนไหววนไปมา ต้องมองหาอะไรที่ไกล ๆ และนิ่ง ๆ และรู้ตัวว่าเรากำลังเคลื่อนไหวไป ขณะที่จุดนั้นนิ่งเพื่อให้สมองทราบสถานะ และตำแหน่งของตัวเองถูกต้องก็จะไม่มีอาการเมาเกิดขึ้น

สำหรับใครต้องการจะใช้ยาในการป้องกันอาการเมารถนั้น ควรรับประทานก่อนออกเดินทางครึ่งชั่วโมง เช่น ยาแอนตี้ฮิสตามีน ชื่อ ดรามามีน จำนวน 1 เม็ด ยาชนิดนี้จะทำให้มีอาการง่วงได้ หรือใช้แผ่นปลาสเตอร์แปะแก้เมา ชื่อ ทรานส เดิร์ม สค็อป แปะไว้ที่หลังหูล่วงหน้าก่อนเดินทาง 2-3 ชั่วโมงขึ้นไป ยานี้มีฤทธิ์ป้องกันได้นาน 72 ชั่วโมง แต่หากป้องกันแล้ว หรือไม่ได้ป้องกัน มีอาการท้องไส้ปั่นป่วนมาก การดื่มน้ำอัดลมในปริมาณที่พอเหมาะ จะช่วยบรรเทาได้

หากมีอาการวิงเวียนศีรษะ การสูดหายใจลึก ๆ รับลมเย็น ๆ หรือใช้ผ้าเย็นเช็ดหน้าผาก และใบหน้า จะช่วยลดอาการได้ นอกจากนี้ควรพกยาดม ยาลม ยาหอม และกลิ่นสมุนไพร ไว้สูดดมแก้อาการวิงเวียน หรืออาจจะ ใช้กลิ่นเปลือกส้มเขียวหวาน บีบเปลือกให้แตกพ่นกลิ่นออกมา เพื่อสูดดมก็ได้ อย่างไรก็ตาม ถ้ามีอาการแย่ไม่ไหวจริง ๆ ให้นอนลง แล้วหลับตา เพื่อปิดการส่งสัญญาณภาพเข้าสมอง เป็นการลดความสับสนให้สมอง ได้รับสัญญาณจากอวัยวะคุมการทรงตัว ที่อยู่ที่หูชั้นในเพียงอย่างเดียว อาการจะดีขึ้น ถ้าม่อยหลับไปจริง ๆ จะยิ่งดี เพราะ ขณะนอนหลับสมองส่วนควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย จะปิดรับสัญญาณเข้าใด ๆ ความสับสนที่สัญญาณขัดแย้งกันไม่มี อาการเมาก็จะหายไปเอง


ที่มา

นพ. สันต์ ใจยอดศิลป์
หัวหน้าศูนย์สุขภาพ โรงพยาบาลพญาไท 2